Etiket: Sicilya’da Grek Uygarlığı

Derler ki, dünyanın en romantik şehri Paris‘tir. Bu, Fransızların en az yüz yıldır sürdürdükleri bir pazarlama kampanyasıdır. Haydi bu iki cümleye “bence” ifadesini ekleyeyim de, kimse bana gönül koymasın. Bir tarih, sanat ve kültür şehri olan Paris’i severim. Birkaç kez gitmişliğim de vardır. Ama, en romantik payesi verilirse, orada bir durun derim. Bir kere, eğer şehirler romantik olup olmadıklarına göre sınıflandırılabiliyorsa, bu son derece öznel bir değerlendirme olacaktır. Romantizm, içinde bulunduğunuz ruh hali ve kiminle birlikte olduğunuz bir yana, zevklerinizin, bilgi ve görgünüzün, alışkanlıklarınızın ve yetiştiğiniz kültürün de bir fonsiyonudur kanımca. O nedenle kişiden kişiye değişir. Varsayalım ki, kesin bir tanım yapamıyoruz ama, romantik yerler konusunda hepimiz için üç aşağı beş yukarı bazı ortak kriterler var. Yine de, Paris’ten çok daha romantik bulduğum pek çok yer gördüğümü söyleyebilirim. Çoğu İtalya’da idi. Artık bunlara Sicilya‘nın dünyaca ünlü yerleşim yeri Taormina‘yı da rahatlıkla ekleyebilirim. Herkes gibi ben de gitmeden önce Taormina’nın büyüsünü giden tanıdıklarımdan çok işitmiştim. Bu konuda hiç hayal kırıklığına uğramadığımı peşinen söyleyebilirim. Ben de Taormina’yı çok sevimli, güzel ve (özellikle gece) çok büyülü bulduğumu söyleyebilirim.

Bir önceki yazımda uzun bir günün sonunda nasıl Taormina’ya ulaştığımızı, çok memnun kalmadığımız pizzacı La Napoletana‘yı, ama buna karşılık içtiğimiz özel şarabı yazmıştım. Çok yorgun olmamıza karşın yemekten sonra yine de hemen otele dönmedik. Kendimizi kalabalık sokaklara bıraktık. Taormina zaten çok büyük bir yer olmadığı için, kendinizi ekim ayında bile çok yoğun olan insan selinin akışına bırakabilirsiniz. Bu şekilde Taormina’nın popüler noktalarından en az birine ulaşmanız garanti.

Yemek sonrası bir kahve için Taormina’daki Michelin listesindeki restoranlardan birisi olan Cinque Archi‘nin zemin katındaki kafesine oturduk. Burası, Taormina’nın ünlü meydanlarından Piazza IX Aprile‘de olan bir yer. Meydan gece gündüz dolu. Yıldızlı, ılık bir gecede açık havada oturmak çok güzeldi. Yayaların keyifle gezindiği yolun karşı tarafında kafenin masaları devam ediyordu. O karşı tarafta canlı müzik yapan bir orkestra vardı. Derken bir tango melodisi duyuldu. Bésame Mucho… Yaşları epeyce ileri, iyi giyimli bir çift kalkıp tango yapmaya başladı. Şarkıyı söyleyen kız biraz detone olsa da çiftin lacivert ceketli, bordo fularlı ve göğüs cebinde beyaz mendili olan yaşlı adamın liderliğinde yaptığı tangoyu izlemek doğrusu pek hoştu.

Biraz daha müzik dinleyip etrafı seyrettikten sonra otelimiz Villa Paradiso‘ya döndük. Ertesi gün daha da iyi anlayacağımız üzere, otelin yeri son derece iyiydi. Via Roma 2 adresindeki otel, Via Roma ile Via Bagnoli Croci‘nin kesiştiği köşede idi. En üst katta olan odamızın bize ait terası bir taraftan Via Bagnoli Croci’ye diğer taraftan ise, Taormina’nın ünlü parkının (Giardino Pubblico) üzerinden denize bakıyordu. Etna Yanardağı‘nın da bulunması gereken muhteşem manzara, ne yazık ki tam önümüzde yükselen dev bir selvi ağacı nedeniyle kısmen engellenmişti. Ağaç büyümeden önce, Etna ile birlikte, manzara gerçekten muhteşemdi herhalde. Aklıma Bodrum‘daki Casita Mantı‘dan bir zamanlar bakmaya doyamadığım Bodrum Kalesi manzarası geldi. Birkaç yıl aradan sonra gidip de, uzakta uzamış olan bir ağaç yüzünden kalenin kapandığını görünce çok bozulmuştum. Villa Paradiso’da da Etnalı manzara için bu teraslı odayı özel olarak tutmuştuk. Yine bir ağaç yüzünden olana bakın… Neyse, aynı manzarayı kahvaltıda otelin diğer kanadının en üst katındaki restoranından doya doya seyrettik. Manzara sitemim bir yana, otelden ve güler yüzlü personelden son derece memnun kaldık. Taormina’ya gitmeyi düşünenlere önerebilirim.

Sabah, gezmeye çıkmadan önce, terasımızda bir süre oturdum. Hem açık havada güneşin tadını çıkarmak hem de gezi notlarımı düzene sokmak istedim. Ilık havanın keyfini çıkarırken, terasın arka sokağa bakan tarafından birtakım Almanca konuşmalar duydum. Karşı apartmanın benimle aynı hizadaki penceresinde duran yaşlı bir adam alt katın penceresindeki yaşlı bir kadınla neşe içinde sohbet ediyordu. Pencerenin önünde, dışarı doğru uzanan çamaşır telinde plaj havlusu ve mayolar asılıydı. Öylece bir süre konuşmaya devam edip, gülüştüler. Rusya krizi nedeniyle yaşanması beklenen doğal gaz sıkıntısından dolayı Alman hükümetinin yaşlı emeklilere para verdiğini ve sıcak ülkelere gitmelerini teşvik ettiğini okumuştum. Bu iki yaşlının da onlardan olduklarını düşündüm.

Taormina, coğrafi olarak oldukça ilginç bir yerde. Üzerinde bulunduğu yaklaşık 300 metre yüksekliği olan tepe, denizden neredeyse doksan derece bir açı ile yükseliyor. Taormina’ya gelişimizi içeren bir önceki yazımda anlattığım enteresan viyadük de bu coğrafi yapı nedeniyle bir zorunluluk olarak yapılmış olabilir. Söz konusu tepe aslında, Messina ve Catania arasında bulunan Tauro Dağı‘nın (Monte Tauro) eteklerinde bulunuyor. Latince adı Tauromenium olan Taormina adını bu dağdan almış. Taormina’nın en eski sakinlerinin, Sicilya’nın üç eski halkından Siculi (Sicel de deniyor) topluluğu olduğu belirtiliyor. (Sicilya’nın bu eski sakinlerinden yazı dizimin ilki olan Sicilya’da İki Hafta (1) başlıklı yazımda bahsetmiştim. Erişim için tıklayabilirsiniz). Siceller, M.Ö. 1200-1000 arası dönemde İtalya’nın Liguria bölgesinden Sicilya’ya gelmişler ve adanın doğu tarafına yerleşmişler.

Sicilya’nın doğusunda kültürel olarak günümüzde de etkileri süren Grekler, adaya M.Ö. 800’lerde gelip gitmeye başlamış, M.Ö. 735 yılında da ilk kolonilerini, Taormina’nın hemen güneyindeki Naxos‘da kurmuşlar. Taormina da bu dönemde Greklerin eline geçmiş. Giderek doğu taraftaki bu kolonilerin sayısı artmış ve bir süre sonra batıya doğru yayılarak, daha önce gezdiğimiz Agrigento ve Selinunte gibi site devletlerini kurmuşlar. M.Ö. 392 yılında, güneydeki güçlü site devleti Siracusa‘nın ünlü diktatörü Dionysius I Taormina’ya, buradan daha önce sürülen Sicelleri tekrar yerleştirmiş. M.Ö. 358 yılında, bu kez güneydeki Naxos’tan bir grup göçmen Taormina’ya gelmiş ve şehir, yöneticisi Andromachus‘un yönetimi altında zenginleşmiş. Sicilya’da Romalılar tarafından Grek döneminin sona erdirildiği süreçte Taormina, önce M.Ö. 210 yılında bir ittifak şeklinde, daha sonra İmparator Augustus (M.Ö. 63- M.S. 14) zamanında ise kolonoliştirilerek, Roma hakimiyeti altına girmiş. Ancak Taormina, gerek Romalılar gerekse daha sonraki Bizans döneminde zenginlik olarak gerilemiş.

Taormina M.S. 902 yılında Araplar tarafından yerle bir edilmiş. Bir ara bir toparlanma yaşamışsa da, M.S. 962 yılında Araplar tarafından tekrar ele geçirilmiş. Şehrin adı, Fatimi Halife al-Muʿizz‘e ithafen, Muʿizzīyah olarak değiştirilmiş. 1078 yılında Normanların ele geçirdiği Taormina, onların ve sonraları İspanyolların döneminde gelişmiş ve genişlemiş. 16. yüzyılda şehrin katedrali ve birçok saray yapılmış.

Taormina 18. yüzyıldan başlayarak yabancı gezginlerin uğrak yeri olmuş. Günümüzde de, sadece Sicilya’nın değil, dünyanın en popüler yerlerinden birisi. Bunun sonucu olarak, şehrin temel gelir kaynağı turizm. Bizim gittiğimiz ekim ayı ortasında bile zaman zaman sokaklarda güçlükle yürünüyordu. Yaz aylarında gitmek, aşırı sıcak ve yine kalabalık olması nedeniyle, çok fazla önerilmiyor. Ekimde yaşadığımız sıcaktan dolayı bu önermenin gerçekliğine inanıyorum. Eğer bir tarih kısıtınız yoksa, ilkbahar ve sonbahar en çok önerilen dönemler.

Taormina’yı bir günde gezmeniz mümkün. Burada konaklayanların çoğu, bizim kaldığımız otelde gözlemlediğim gibi, Taormina’da konaklayarak, Etna Yanardağı’na, Catania’ya, Naxos’a veya Siracusa’ya gidiyorlar. Daha önce de yazdığım üzere, daha önce Napoli‘deki Vezüv Yanardağı‘na tırmanıp, kraterin içine kadar girmiş birisi olarak Etna’yı zaten listeden çıkarmıştım. Etna ve çevresinin ilginç olduğuna şüphem yok ancak, gittiğim yerlerde doğa ile tarih arasında bir seçim söz konusu olduğunda, tercihim daima tarihten yana olmuştur. Gidilebilecek diğer yerlere daha sonra özel olarak gidip kalacağımız için, biz Taormina’yı doya doya gezmeye karar verdik.

Taormina’yı boydan boya kesen Corso Umberto I caddesi bir yaya bölgesi. Görülecek yerlere, bu caddeyi izleyerek veya yakınında kalarak gitmeniz mümkün. Şehrin merkezi, Corso Umberto I caddesi ve ona açılan, çoğu trafiğe kapalı, bir sürü sokak ve dar geçitten oluşuyor. Buralar, Taormina’nın Normanlar zamanından başlayarak inşa edilen Orta Çağ’dan kalma bölgesi. Ana caddeye açılan labirente benzer sokaklar ve aralıklar birtakım irili ufaklı meydanlara açılıyor. Çiçeklerle süslenmiş meydanlarda şirin kafeler, barlar, restoranlar, Sicilya’nın eşsiz tatlılarının satıldığı pastaneler ve dondurmacılar var. Sıcaktan ve kalabalıktan her bunaldığımızda bir yere oturduk ve birer Aperol ya da kahve içtik, dondurma ve tatlılardan yedik. Doğrusu ilaç gibi geldi.

Şehrin çoğu tarihi saray, konak ve sıra evleri restore edilmiş ve çeşitli amaçlar için kullanılır hale getirilmiş. Çok sayıda, (en lüks markalardan, butiklerden, sanat galerilerinden ve kuyumculardan daha turistik eşya satanlara kadar) irili ufaklı dükkan var.

Çoğu eski yerleşim yerinde olduğu gibi, Taormina’ya da kent kapılarından giriyorsunuz. Yine o zamanlara uygun olarak ve bizim de kadim kentlerimizde olduğu gibi, bu kapılar isimlerini o yönden gelinen (veya gidilen) yerleşim yerlerinden alıyorlar. İşte Taormina’daki ana kapılar da buna uygun olarak, Porta Messina ve Porta Catania isimlerini almışlar. Elimdeki kaynaklardan biri Taormina’da gezi rotasını Porta Messina’dan başlatmıştı. Bu benim de aklıma yattı ve biz de oradan başladık çünkü, böylece gezimizin sonunda otelimizin yakınına dönmüş olacaktık. Siz aynı rotayı tersten giderek de izleyebilirsiniz.

Messina Kapısı (Porta Messina), Taormina’nın ana caddesi olan Corso Umberto I’in bir başında bulunuyor. Caddenin diğer ucu ise, Catania Kapısı (Porta Catania) ile sınırlandırılmış. Bu iki kapının arasında bir yerde ise, Porta di Mezzo (Orta Kapı) adında bir kapı daha var. Buraya, üzerindeki saatten dolayı, Saat Kulesi de deniyor.

Porta Messina’nın bir diğer adı da, kapıyı yaptıran İspanyol Bourbon Kral Ferdinand I olduğu için, Porta Ferdinandea. Kapının üstündeki plakette Romen sayıları ile 1808 yılında açıldığı yazıyor. Duvarın sağında ve solunda sadece bir bölümü günümüze kadar gelebilmiş duvarlar, Araplar tarafından yapılan şehir duvarlarının kalıntıları.

Porta Messina’dan Corso Umberto I caddesine girdikten kısa bir süre sonra Vittorio Emanuele II Meydanı‘na (Piazza Vittorio Emanuele II) geliyorsunuz. Burada köşedeki, Arap tarzında bir kulesi de olan, eski yapı dikkatinizi çekecektir. Palazzo Corvaja isimli bu eklektik saray ilk olarak 10. yüzyılda, Araplar tarafından, Taormina Bizanslılardan alındığı zaman, yapılmış. Kübik şekilli kule, şehrin savunma sisteminin bir parçası olarak yapılmış. Yapı, şehrin daha sonraki dönemlerinin hakimleri tarafından 13. ve 14. yüzyıllarda değiştirilerek ve eklemeler yapılarak, zaman içinde günümüzde görülen haline bürünmüş. Şu anda gördüğümüz; Arap (kulesi), Norman (15. yüzyıldan kalma büyük salon) ve Gotik (pencere detayları) bir karışım. Sarayın Normanlar tarafından yapılan büyük salonunda, 1411 yılında Sicilya Parlamentosu toplanmış ve Sicilya kralını seçmiş. Sarayın adı, 16. yüzyılın ortasından 20. yüzyılın ortasına kadar yapının mülkiyetine sahip olan ve ona son şeklini veren, Taormina’nın en kuvvetli ve asil ailelerinden Corvaja ailesinden geliyormuş. İkinci Dünya Savaşı bittiği zaman, içinde uzun süreden beri birkaç ailenin birlikte yaşadığı Palazzo Corvaja, son derece kötü bir durumda imiş. 1945 yılında, Taormina’nın belediye başkanı binayı boşalttırmış ve 1945-1948 yılları arasında Napolili mimar Armando Dillon tarafından restore edilmesini sağlamış. Günümüzde binada bir turizm ofisi ve Sicilya Halk Sanatları Müzesi var.

Corso Umberto I caddesini izlemeye devam etmeden önce, bu civarda görülmesi gereken iki yer var. Bunlardan ilki Taormina’ya her gelenin mutlaka gittiği bir yer. Orayı sonraya bırakalım ve önce daha az bilinen ve gidilen bir yere gidelim. Burası, kısmen meydana bakan Santa Caterina d’Alessandria Kilisesi‘nin altında kalmış olan Odeon Romano. Bir köşesinde Santa Caterina d’Alessandria Kilisesi, diğer köşesinde Palazzo Corvaja olan, hafif yokuş, Via Teatrino Romano‘yu yukarı doğru izlerseniz, odeonu sol kolda göreceksiniz. Roma Odeonu veya “küçük tiyatro” olarak bilinen bu yapı, M.Ö. 21 yılında, Taormina stratejik konumu nedeniyle Romalıların askeri bir kolonisi haline geldiği zaman yapılmış. Küçük olmasının sebebi, halkın kullanımı yerine, şehrin az sayıda elitinin kullanımı için düşünülmüş olmasından kaynaklanıyor. Üstü kapalı ve 200’den az seyirci kapasitesi olan odeonda konserler ve edebi sunumlar yapıldığı belirtiliyor. Bu küçük tiyatronun varlığı, 1892 yılında kazara bulunana kadar hiç bilinmiyormuş. Kuzeydoğuya bakan odeonun oturma yerleri tuğladan yapılmış. Sahne kısmında ise, daha önce Grekler tarafından M.Ö. 3. yüzyılın ortalarında yapıldığı tahmin edilen ve bazıları tarafından Afrodit’e adandığı söylenen, sütunlu bir tapınak varmış. Anlaşılan, Romalılar bu eski tapınağı sahnenin sürekli dekoru olarak düşünmüşler. Ancak, sahnede yer alan bu tapınak kısmı ve bazı duvarlar köşedeki Santa Caterina kilisesinin yapımı sırasında yok edilmiş. Kalıntıları, kilisenin içinde görmeniz mümkün. Bunun için, kilisenin bulunduğu meydana geri döndüğünüz zaman kısa bir süre için içeri girmeniz yeterli.

Bir Kapuçin (Capuchin) kilisesi olan Santa Caterina Kilisesi’nin ne zaman yapıldığı tam olarak bilinmiyor. Ancak kayıtlarda, burada daha evvel bulunan bir başka kilisenin 1610 yılında Kapuçin tarikatı tarafından satın alındığı bilgisine rastlanmış. Kilisenin kriptinde bulunan bir mezartaşında 1663 tarihinin bulunması nedeniyle, yapımın bu iki tarih arasında bir zamanda tamamlandığı düşünülüyor. Kilisenin ana altarında bulunan Aziz Caterina’nın şehit edilmesi tablosunun, 16. yüzyılda yaşamış olan Sicilyalı ressam Jacopo Vignerio‘ya ait olabileceği belirtiliyor.

Vittorio Emanuele II Meydanı’nda, Santa Caterina kilisesinin karşısında bulunan Via Teatro Greco sokağını takip ederseniz, Taormina’da en çok ziyaret edilen ören yeri olduğunu tahmin ettiğim, ünlü Teatro Greco‘ya (Grek Tiyatrosu) ulaşacaksınız. Kıvrılarak giden bu sokak boyunca hediyelik eşya dükkanları ve nefis, önünüzde taze taze sıkılan, portakal ve nar suyu satan büfeler var. Uzun bir kuyrukta bekledikten sonra, sıcak altında gezdiğiniz tiyatrodan çıkınca birer taze meyva suyunu herkese öneririm. Sicilya yazılarımın ilkinde belirttiğim gibi, portakal ve nar Arapların Sicilya’ya getirdikleri ve tarımını başlattıkları çok sayıda bitki türlerinden ikisi. Diğerleri, limon, Şam fıstığı, şeftali, pamuk, patlıcan, kayısı ve farklı zeytin türleri.

Arkeolojik eserlere özel bir ilgisi olsun olmasın, buraya gelen yabancıların neredeyse tamamının gittiği Taormina Antik Grek Tiyatrosu, tarihi değerinin yanında, buradan muhteşem bir manzarası olmasıyla da ünlü. Etna Yanardağı’nı, Taormina’nın aşağılardaki sahilini ve uzaklarda İtalya’nın Calabria bölgesindeki dağları kapsayan manzara gerçekten büyüleyici. Özellikle, gün batımı için buraya gelmek çok popüler bir turistik aktivite. Biz o akşam, aynı sokak üzerinde, tiyatronun hemen altında bulunan ünlü bir otelin terasındaki restoranında yer ayırtmış olduğumuz için, ziyaretimizi gün batımına denk getirmedik. Sanırım, tiyatronun kapanmasına yakın o saatlerde bilet kuyruğu çok daha uzun oluyordur.

Taormina’daki Grek Tiyatrosu, M.Ö. 3. yüzyılda yapılmış. Siracusa’nın antik Grek tiyatrosundan sonra, sadece Sicilya’daki değil, İtalya ve Kuzey Afrika’daki en büyük antik tiyatro olarak tanımlanıyor. Roma İmparatoru Augustus döneminde tiyatronun yeniden yapıldığı ya da genişletildiği konusunda elde yeteri kadar belge olmadığı belirtilmesine rağmen, tiyatro alanında bulunan Augustus büst ve heykellerinin bu olasılığı güçlendirdiği söyleniyor. Ancak, Romalılar döneminde tiyatronun genişletildiği ve bazı yerlerinin değiştirildiği biliniyor. Örneğin, Grekler tiyatrolarında sahne arkasında deniz ve ufku görmeyi tercih ederlerken, Roma dönemi tiyatrolarında sahnenin arkadan sütunlar ve bir duvar ile sınırlandırıldığı ve bu şekilde seyircinin dikkatinin sahnede olan bitene yöneltildiği biliniyor. Taormina antik tiyatrosunda da sahne arkasına benzer bir bölüm eklenmiş. Zaman içinde bu ilave yapının ortasının çökmesi, tiyatronun tepesinden günümüzde yine eşsiz bir manzara ortaya çıkarmış. M.S. 2. ve 3. yüzyıllarda tiyatro Romalılar tarafından, gladyatör karşılaşmalarının yapıldığı bir arenaya dönüştürülmüş. 19. yüzyılda restore edilen yapı günümüzde tiyatro, konser ve bale gibi kültürel gösteriler için kullanılıyor.

Tiyatroyu gezdikten sonra, geri dönüp tekrar Vittorio Emanuele II Meydanı’na ve oradan Corso Umberto I caddesine gidebilirsiniz. Caddede ilerken, soldan ilk aralık sizi Naumachie (Via Naumachia, 13) olarak adlandırılan esere götürecek.

Naumachie ya da Naumachia, Romalılar döneminde bir eğlence türü olarak deniz savaşları simülasyonlarının yapıldığı büyük havuzlara veya bu havuzların bulunduğu binalara verilen isimmiş. 1943 yılında gün ışığına çıkarılan bu 130 metre uzunluğundaki duvara, belirttiğim amaç için kullanıldığı düşünülerek, yanlışlıkla söz konusu isim verilmiş. Ancak daha sonra, yapının bu amaçla yapılmadığı keşfedilmiş ama, ismi bu şekilde kalmış. M.Ö. 1. yüzyılda yapıldığı tahmin ediliyor. Naumachie, tiyatrodan sonra, Taormina’nın en eski yapısı.

Burası başta, şehrin hamamına su sağlayan bir sarnıç olarak yapılmış. Daha sonra, bir nymphaeum‘a, yani su perilerine (nymph) adanmış bir anıta dönüştürülerek, Gymnasium‘un (Antik Yunan ve Roma’da spor merkezi) bir parçası haline getirilmiş. Bir agora‘ya baktığı anlaşılan duvarda 18 tane niş bulunuyor. Bir zamanlar bu nişlerde heykeller varmış. Duvarın bir diğer işlevi de mimari olarak üstündeki terasa destek sağlamakmış. Günümüzde de, Corso Umberto I caddesi için aynı işlevi görüyor.

Yolu ve kalabalığı izleyerek, bu kez Taormina’nın en çok vakit geçirilen meydanı, Piazza IX Aprile‘ye geliyoruz. Aşağıya bakan taraftaki demir parmaklık nedeniyle dev bir balkona benzeyen meydandan bakınca çok etkileyici bir manzara var. Bu, müthiş güzel ve panoramik bir deniz ve Etna Yanardağı manzarası. Eğer şanslıysanız, gece karanlıkta buradan, Etna’dan yükselen kıvılcımları görebilirsiniz. Meydanın adı, 9 Nisan 1860 gününden geliyor. Bu tarihte, Taormina Katedrali’nde yapılan ayin yarıda kesilerek halka Garibaldi‘nin, Sicilya’yı İtalya ile birleştirecek olan hareketi başlatmak için, Marsala‘da karaya çıktığı müjdelenmiş. Aslında, bu doğru olmayan bir habermiş. Garibaldi Sicilya’ya bir ay sonra ayak basmış. Buna rağmen, Taorminalılar şehirlerinin en güzel meydanına, tarih yanlışlığı olmasına rağmen, unutmak istemedikleri o günü isim olarak vermişler.

Manzarayı içercesine, doya doya seyrettikten sonra, her zaman kalabalık olan bu meydanda sokak çalgıcılarını gönlünüzce izleyebilir, dolup taşan kafelerden birinde yer bulabilirseniz oturup biraz dinlenebilirsiniz. Hatırlarsanız, bizim bir gece önce oturduğumuz, Cinque Archi restoranının kafesi de bu meydanda idi.

Yüzünüzü denize doğru döndüğünüzde sol tarafta göreceğiniz Sant’Agostino Kilisesi meydanı, bir biblo gibi, sade bir zarafetle süslüyor. Günümüzde kütüphaneye dönüştürülmüş olan kilise 1448 yılında, Taormina’da yaşanan bir veba salgınının ardından, bir şükran ifadesi olarak yapılmış. Önceleri Aziz Sebastiano’ya adanmış olsa da, şehre Aziz Agostino’nun cemaatinden papazların gelmesinden ve buraya yerleşmelerinden sonra, kilisenin adı değiştirilmiş ve burası bir manastır halini almış. Zaman içinde çeşitli değişikliklere uğramış olan kilisenin sadece giriş kapısının üstündeki gül şeklindeki penceresinin ve kemerli giriş kapısının üst tarafının 15. yüzyıldaki orijinalliğini koruduğu belirtiliyor.

Piazza IX Aprile’de denize tam karşıdan bakan kilisenin adı, San Giuseppe Kilisesi (Aziz Josef). Barok tarzda olan kilisenin yapım tarihi 1600’lerin sonu ile 1700’lerin başları. Meydandan kiliseye çift taraflı bir merdiven ile çıkılıyor. Binanın sağ tarafında, tepesinde sekizgen bir kubbe olan bir çan kulesi bulunuyor. San Giuseppe Kilisesi bir zamanlar “Araftaki Ruhlar Kardeşliği”ne ait olduğu için, kilisenin dış yüzeyinde ve içinde ateşler içinde yanan insan figürleri var. Ateş, insanın günahlarından arınmasını simgeliyormuş.

San Giuseppe Kilisesi’nden çıktığınız zaman, sağ tarafta Cinque Archi restoranını ve ona bitişik Porta di Mezzo’yu (Orta Kapı) göreceksiniz. Buraya Saat Kulesi de dendiğini yukarıda belirtmiştim. Şehrin bu ortadaki kapısından geçince, Taormina’nın Antik ve Helenistik bölgelerini geride bırakarak, Normanlar döneminde gelişmeye başlayan Orta Çağ dönemi yerleşim alanına girmiş oluyorsunuz. Bu nedenle buraya Borgo Medievale de deniyor. Kapı (ya da kule) 12. yüzyılda, Grek-Roma kalıntılarının üzerine yapılmış. 1676 yılında, Taormina XIV. Louis’nin Fransız ordusu tarafından işgal edildiği sırada tahrip olmuş. 1679 yılında yapılan onarım sırasında tepesine saat yerleştirilmiş. Kulenin tepesindeki çanlar sadece, her yıl Taormina’nın koruyucu Azizi olan San Pancrazio’nun bayramının olduğu 9 Temmuz günü ve şehrin belediye başkanının seçildiği gün çalınıyormuş.

Orta Kapı’yı geçtikten sonra Corso Umberto I caddesi boyunca yürümeye devam edin. Bu arada, tüm bu cadde boyunca sağlı sollu sıralanmış dükkanlara da göz atmanızı öneririm. İlginç takı dükkanları var. Etna’nın siyah lav taşı ile birlikte inci veya mercan karışımlı yapılmış takıların bazıları çok güzel. Gerçek olanlar elbette daha pahalı. Eğer özellikle taklit istenmiyorsa, plastik olma ihtimali yüksek, ucuz ürünlere karşı dikkatli olmak gerek.

Piazza del Duomo (Duomo Meydanı) ve buradaki Cattedrale di San Nicolò, yani Duomo, Taormina’nın bir başka turistik çekim noktası. Barili Aziz Nicolò‘ya adanmış. Aslına bakarsanız, Bari‘ den değil bizim Demre‘den Noel Baba‘dır o. Kemikleri 1087 yılında Anadolu‘dan çalınıp, İtalya’nın Puglia bölgesindeki Bari’ye götürülmüş. Bari’ye gidenler onun adını taşıyan bazilikanın kriptinde mezarını görebilirler. Barili olarak anılır ama Anadolu’dan olduğunu bilen bilir.

Taormina Katedrali’nin ilk yapım tarihi 13. yüzyıl. Burada bulunan, yine Aziz Nicolò’ya adanmış bir başka kilisenin kalıntıları üzerine yapılmış. Daha sonra, 15, 16 ve 18. yüzyıllarda yeniden inşa edilmiş. Aslında, ilk bakışta bir katedralden çok, bir kaleyi andırıyor. Sanırım bu, yapımında kullanılan taşlardan ve tepesindeki kaleyi andıran burçlardan kaynaklanıyor. Ana kapının üzerinde bulunan gül şeklindeki pencere için Siracusa taşı kullanılmış. Yapının içinde bulunan altı adet pembe Taormina mermerinden yapılmış sütunun büyük tiyatrodan buraya getirilmiş olabileceği söyleniyor. Katedral, 1945-1948 yılları arasında, Palazzo Corvaja’yı da restore eden Armando Dillon tarafından tamamen elden geçirilmiş ve güçlendirilmiş.

Duomo’nun önünde bulunan çeşme de birkaç dakikalık bir incelemeyi hak ediyor. 1635 yılında, Barok stilde yapılan çeşmenin en tepesinde Taormina’nın amblemi olan bir Kentaur (Yunan mitolojisinde yarı insan yarı at olan yaratıklar) var. Genelde erkek olarak canlandırılan Kentaurlar burada dişi olarak canlandırılmış.

Duomo Meydanı’ndan yukarı doğru çıkan Salita Badia Vecchia (Badia Vecchia Yokuşu) sizi Badia Vecchia‘ya götürecek. Bu yapı aslında Taormina’nın şehir duvarlarının bir parçası olan bir kule imiş. 13. yüzyılda inşa edilmiş. 14. yüzyılda restore edilmiş ve genişletilmiş. Bir manastıra çevrilmiş. Gotik stilde yapılmış olan binada, özellikle pencere detaylarında Arap-Norman etkisi görülüyor. Çerçevelerdeki siyah renkli süslemeler, Sicilya’nın bu bölgesinde sıkça rastlandığı gibi, lav taşından yapılmış. Yolun yokuş ve biraz dolambaçlı olması nedeniyle buraya ulaşmak sıcakta epeyce zordu. Buraya asıl gitmek isteme nedenimiz, Taormina Arkeoloji Müzesi‘nin burada olmasından dolayı idi ama, müze geçici bir süre için kapatılmıştı. Binayı, görebildiğimiz kadarıyla, dışarıdan incelemek ve harika manzaranın tadının çıkarmakla yetinmek zorunda kaldık.

Yokuştan aşağıya, Duomo Meydanı’na indikten kısa bir süre sonra Corso Umberto I sizi caddenin diğer ucundaki Porta Catania’ya, yani Catania Kapısı’na götürüyor. Bir gece önce Taormina’ya geldiğimiz zaman bu kapının önünden geçerek otele gitmiştik. Porta Messina gibi eski şehir duvarlarının bir parçası olan Porta Catania 1440 yılında yapılmış. Kapının üstünde yapım tarihi ve İspanyol arması var.

Porta Catania’nin dışına çıktıktan sonra sola dönüp, aşağıya doğru devam ederseniz, San Stefano Sarayı‘na (Palazzo Duchi di San Stefano) ulaşıyorsunuz. Günümüzdeki halini 14. ve 15. yüzyıllarda almış olan saray, bir zamanlar İspanyol asıllı De Spuches Düküne ve ailesine aitken, 1964 yılında Taormina Belediyesi tarafından satın alınmış ve restore edilmiş. Günümüzde, Sicilya Gotik tarzının muhteşem bir örneği olan bu yapı, İtalyan heykel sanatçısı Giuseppe Mazzullo‘nun (1913-1988) vakfı tarafından, müze ve süreli sergi mekanı olarak kullanılıyormuş. Zamanımız az olduğu için biz gezmedik ama, Arap ve Norman mimari güzelliklerinin harika bir şekilde birbirini bütünlediği binaya dışarıdan baktık. Yine Etna lav taşı ile Siracusa mermerinin ince karışımı ile yaratılan Arap etkisi ve gerek yapının kule benzeri planı gerekse tepedeki kırlangıç kuyruğu benzeri burçların verdiği Norman hava çok güzeldi.

Yola, bizim otelimizin de bulunduğu, Via Roma üzerinden devam edince Taormina’nın bir başka ilginç yapısına geldik. Günümüzde, Four Seasons tarafından işletilen ve gecelik ücreti 7000 Euro’dan fazla süitleri olan bu muhteşem kompleks, tarihi San Domenico Sarayı (Palazzo San Domenico). Bu ilginç yapıyı sabah kahvaltıda bizim otelin tepesinden, daha uzaktan ama daha bütünsel olarak görmüştüm. San Domenico Sarayı 15. yüzyıldan kalma bir bina. Kendisi de manastır yaşamını seçmiş bir asil olan Baron Damiano Rosso d’Altavilla tarafından San Domenico tarikatına bağışlanmış. Tarikat binaya baron öldükten beş yıl sonra, 1430 yılında taşınmış. Bundan sonraki 400 yıl boyunca San Domenico rahipleri küçük bir cemaat olarak burada yaşamaya devam etmişler. 1866 yılında, İtalya’nın birleşerek tek devlet haline gelmesinden (Risorgimento) sonra, tarikatların gücünü bastırmak ve mallarına el koymak amacıyla bir yasa çıkarılınca, devlet görevlileri Taormina’daki San Domenico Manastırı’nın da kapısına dayanmışlar. O dönemde manastırda kalan tek kişi Vincenzo Bottari Cacciola adında bir rahipmiş. Buna rağmen, binanın anahtarlarını, onlara vermemek için çok direnen rahibin elinden zorla alabilmişler. Ancak, rahip Vincenzo yılmamış. Baron Damiano Rosso d’Altavilla’nın 400 yıl önce bıraktığı vasiyetnameyi ortaya çıkarmış. Baronun vasiyetinde yapının San Dominico rahiplerine ödünç verildiği yazılı imiş. Böylelikle, manastır binasının aslında Baronun varislerine ait olduğu ve devletin el koyamayacağı anlaşılmış. Rahip Vincenzo, Baron Damiano Rosso’nun varisi Prens Cerami‘yi durumdan haberdar edince, yapının mülkiyeti kendisine geçmiş.

San Domenico Manastırı’nın lüks bir otele dönüştürülmesi ve bu amaçla ana binaya ek olarak büyük bir uzantının yapılması Prens Cerami’nin fikriymiş. Dönüşüm tamamlanınca, San Domenico Avrupa’nın ilk büyük ve lüks otellerinden birisi olmuş. Zamanla Taormina’nın ünü dünya çapında artınca, otel de zengin ve ünlü konukların kalmak istedikleri bir yer haline gelmiş. Şöhreti Avrupa sınırlarını aşmış. 1900’lerin başında otel İngiltere Kralı Edward VII ve Baron Rothchild gibi ünlüleri ağırlamış. İkinci Dünya Savaşı sırasında Alman Ordusu tarafından karargâh olarak kullanıldığı için otel çok yoğun bombardıman altında kalmış.

Savaştan sonra binanın restore edilmesi ve otelin yeniden açılması birkaç yıl almış. 1950’lere gelindiğinde, yine zenginlerin düğünlerinin yapıldığı, çılgın partilerin verildiği bir yere dönüşmüş. Bu dönemde, Greta Garbo, Ingrid Bergman, Audrey Hepburn, Elizabeth Taylor ve Sophia Loren gibi ünlü sinema sanatçıları otelde kalmışlar. 2017 yılında 43.üncüsü yapılan G7 zirvesi de San Domenico Sarayı’nda yapılmış.

O gün Taormina’da gezimizin son durağı, aynı zamanda otelimize çok yakın olan, şehir parkı (Giardino Pubblico) oldu. Taormina’nın ciğeri olarak tanımlanan bu büyük park, içinde aralarında dev manolya ve palmiye ağaçları ile kaktüsler olan, egzotik ağaçlar ve çiçeklerle dolu, büyük bir asma bahçe. Sıcak havada bu bahçenin gölgesine sığınmak insana ilaç gibi geliyor. Deniz ve Etna manzarası da cabası. Parkın yaratıcısı, bir İskoç asili olan, Lady Florence Trevelyan (1852-1907). Bir rivayete göre, daha sonra İngiltere Kralı VII. Edward olarak tahta çıkacak olan Galler Prensi ile yaşadığı bir gönül ilişkisi nedeniyle Kraliçe Victoria tarafından ülkesinden gönderilmiş. Trevelyan Avrupa’da iki yıl dolaştıktan sonra Taormina’ya yerleşmiş. Önce, Taormina’nın alt tarafında, sahile kumluk bir yol ile bağlı olan Isola Bella adasını satın almış. Burada bir ev ve getirttiği çeşit çeşit fideleri, çiçekleri diktiği muhteşem bir bahçe yaptırmış. Bahçesi aynı zamanda doğadaki nadide kuşlar için bir koruma alanı olmuş. Lady Trevelyan daha sonra, 1884 yılında, Taormina’nın belediye başkanı, Prof. Salvatore Cacciola ile evlenmiş ve Taormina’nın içine taşınmış. Parkın bulunduğu alanı satın alarak, bu kez burada bu şahane bahçeyi yaratmış. Bahçenin içine, temel işlevleri kuşlar için sığınacak ve yaşayacak mekanlar olan değişik pagodalar ve süslü yapılar da koydurmuş. Park, 1922 yılında Taormina şehir mülkiyetine geçmiş. Lady Trevelyan’ın ilk göz ağrısı olan Isola Bella adası ise, 1990 yılına kadar kişisel mülkiyet statüsünü koruduktan sonra, Sicilya Özerk Yönetimi tarafından Milli Park ilan edilmiş.

1787 yılında, İtalya gezisinin bir parçası olarak, Taormina’yı ziyaret eden Johann Wolfgang von Goethe (1749-1832), buradaki antik Grek tiyatrosu için şöyle demiş: “Herhangi başka bir tiyatroda hiçbir seyirci böylesine bir manzaraya sahip olmamıştır”. Taormina’da büyülenen Goethe’nin izlenimlerini İtalya Seyahati adlı kitabında okuyanlar, bu tarihten sonra Taormina’ya yavaş yavaş akın etmeye başlamışlar. Taormina sanatçıların, yazarların, şairlerin ve ressamların en gözde tatil yerlerinden birisi olmaya başlamış. Ancak, önceleri Taormina’da doğru dürüst kalacak yer yokmuş. Bu konuda ileri görüşlü bir kişi olan Don Francesco La Floresta 1850 yılından itibaren evinin odalarını kiraya vermeye başlamış. İşte bugün Taormina’nın en ünlü ve lüks otellerinden biri olan, antik tiyatro ile aynı sokakta ve onun karşisında bulunan Grand Hotel Timeo‘nun temeli böyle atılmış. Otel adını, Taormina’nın M.Ö. 358 yılındaki kurucusunun oğlu Tauromenion‘dan almış. 150 yılı aşkın bir süredir devam eden gelenek, bizim de o akşam otelin Michelin yıldızlı restoranı Otto Geleng‘de şahit olduğumuz üzere, gelişerek hizmet kavramının en üst noktasına erişmiş. Böyle olunca, otelin ünlü konukları da eksik olmamış. 1904 yılında yatıyla Taormina’ya gelen Kaiser Wilhelm II tüm oteli kapatmış ve burada bir süre kalmış. Richard Wagner (1813-1883) de otelde kalanlar arasında. (Goethe geldiğine göre, Wagner’in gelmesinin de doğal olduğunu düşünüyorum).

Söylendiğine göre, D.H. Lawrence (1885-1930) otelde kaldığı sırada bir gün otelin bahçesinde gezerken Lady Trevelyan ile karşılaşmış ve ondan ilham alarak ünlü Lady Chatterley’nin Sevgilisi kitabını otelin terasında yazmaya başlamış. Bu nedenle sonradan bu terasa Edebi Teras adı verilmiş. Lady Trevelyan’ın otelin tarihindeki özel yerinin bir başka nedeni daha var. Lady Trevelyan Taormina’ya ilk geldiği zaman otelin bir katını kiralayarak, kendi zevkine göre dekore ettirmiş ve beş köpeği ile birlikte bir süre burada yaşamış. Bu sırada, otelin günümüzde hayranlık uyandıran bahçesini de düzenlemiş. Grand Hotel Timeo’da kalan edebiyat tarihine geçmiş diğer isimler arasında Oscar Wilde (1854-1900) ve Tennesee Williams (1911-1983) sayılabilir. Truman Capote (1924-1984) da ünlü Tiffany’de Kahvaltı kitabını iki sene boyunca kaldığı bu otelde yazmış. Tüm bu ışıltılı isimlere ek olarak, Elizabeth Taylor‘dan Audrey Hepburn‘e, Valentino‘dan Madonna ve Elton John‘a kadar birçok ünlünün de buradan gelip geçtiğini ekleyebilirim.

O akşam evlenme yıldönümümüzdü. Aylar öncesinden, otelin şahane deniz, Naxos Bahçeleri ve Etna manzaralı Edebi Teras’ında bulunan Otto Geleng restoranda yer ayırtmıştık. Taormina’da bütün gün gezdikten sonra parkın yakınındaki otelimize döndük, biraz dinlendik ve akşam için giyindik. Via Teatro Greco, 59 adresindeki Grand Hotel Timeo ve restoranı Otto Geleng’e doğru yola çıktık. Gündüz yürüdüğümüz güzergâhı bu kez tersine doğru yürüdük.

Yemek için adım attığımız büyülü ortamdan söz etmeden önce, restorana adını veren Otto Geleng de birkaç cümlelik bir açıklamayı hak ediyor. 1843-1939 yılları arasında yaşamış olan Alman ressam Otto Geleng’in Taormina ile gönül bağı, Berlin’deki Kraliyet Akademisi’ndeki hocası Profesör Biermann’ın yaptığı sulu boya Taormina tablolarını gördüğü zaman başlamış. Biermann’ın yaptığı Taormina Antik Grek Tiyatrosu tablolarından çok etkilenen Geleng, mezun olunca gitmeye çoktan karar verdiği Taormina’ya doğru yola çıkmış. Taormina’ya gelince, Don Francesco’nun sonradan Grand Hotel Timeo haline gelecek olan konukevinde kalmış. Uzun bir kalıştan sonra Berlin’e döndüğü zaman artık elinde, Taormina’nın manzaralarından oluşan, çok zengin bir resim dosyası varmış. Eserleri çok beğenen hocası Biermann kendisine bunları Paris’teki eleştirmenlere götürmesini önermiş. Ancak, tablolar Fransız eleştirmenler üzerinde bekledikleri etkiyi yaratmamış. Karla kaplı Etna ve çiçek açmış badem ağaçlarının arasından eşsiz manzara görüntüleri onlara fazla yapay gelmiş. Sadece gördüğü güzellikleri resmettiğini söyleyen Geleng, eleştirmenlere bir öneride bulunmuş. Buna bir tür bahse girmek diyebiliriz. Eleştirmenler Taormina’ya gelip, Geleng’in yaptığı resimlerle gerçek Taormina manzarasını karşılaştıracaklar ve eğer Otto Geleng’in abarttığını düşünürlerse, tüm yolculuk ve konaklama masrafları Geleng tarafından ödenecekmiş. Eğer aksi olursa, yani Taormina’yı gördükten sonra Geleng’in yaptığı manzaraların gerçeğin tuvale yansıması olduğuna karar verirlerse, sanatçının tüm resimlerini satın alacaklar ve basında Taormina’nın reklamını yapacaklarmış. Tahmin edeceğiniz gibi, bu bahisin kazananları Taormina ve Otto Geleng olmuş…

Otto Geleng’deki akşam yemeği bir rüya gibiydi. Çiçekler ve manzaranın dışında, dantel masa örtüleri, gümüş servis takımları, zarif kadehler ve mumlarla tamamlanan ambiyans büyüleyici, servis mükemmel, Executive Şef Roberto Toro‘nun yaratıcılığının ürünü yemeklerin her bir lokması çok lezzetli idi. Yemeğin sonunda, şefin yıldönümümüz için özel ikramı olarak getirilen tatlı ve hediye ettiği kendi kitabı da unutamayacağımız jestler oldu. Mükemmel olduğunu belirttiğim servis, bir kez daha bana Türkiye’de en iyi restoranlarda bile neden bu kaliteye çok sık ulaşılamadığını düşündürdü. Titiz ve özenli ama konukları sıkmayan, sıcak ama aynı zamanda profesyonel ve mesafeli bir hizmet kalitesi. Gerek baş garson gerekse kadın sommelier (şarap garsonu) Veronica dört dörtlük bir hizmet verdiler o gece. Yemek ile birlikte Donnafugata’nın Nero d’Avola üzümünden yapılan Mille e una Notte (Bin Bir Gece) 2016 şarabını, tatlı yanında ise yine Donnafugata’nın Muscat of Alexandria (yerel ismiyle Zibibbo) üzümünden yapılan Ben Ryé (Rüzgarın Oğlu) Passito di Pantelleria 2018 tatlı şarabını içtik.